กระบวนการคิดเชิงระบบสำหรับการควบคุมโรคและการจัดการระบบบริบาลสุขภาพ (Systems Thinking for the Epidemic Control and Health Care Management)

คำอธิบายรายวิชา (Course Description)

หลักสูตรนี้นำเสนอการเรียนรู้เพื่อทำความเข้าใจอย่างลึกซึ้งในหลักการและแนวคิดเรื่องกระบวนการคิดเชิงระบบเครื่องมือของกระบวนการคิดเชิงระบบ การประยุกต์ใช้ในด้านระบาดวิทยาและการจัดการความสามารถด้านการดูแลสุขภาพ วิธีการใช้แนวทางการจัดการเชิงระบบเพื่อรับมือกับความท้าทายที่ซับซ้อนในการควบคุมโรค การเพิ่มประสิทธิภาพด้านการจัดการระบบบริบาลสุขภาพที่เกี่ยวข้องกับการควบคุมโรค วิธีการวางแผนและการออกแบบนโยบายควบคุมโรครวมทั้งการส่งมอบบริการสาธารณสุขที่เกี่ยวข้อง การประเมินการจัดบริการด้านสุขภาพโดยใช้มุมมองของการคิดเชิงระบบ กรณีศึกษาของการทำงานควบคุมโรคในระบบสุขภาพ โอกาสในการประยุกต์ใช้กระบวนการคิดเชิงระบบเพื่อพัฒนาการจัดการภาวะฉุกเฉินด้านสาธารณสุข การสร้างขีดความสามารถของประเทศไทยในการปรับตัวของระบบสุขภาพให้มีประสิทธิผล ประสิทธิภาพ และเป็นธรรม

วัตถุประสงค์ของรายวิชา (Course Objectives)

• เข้าใจหลักการของการคิดเชิงระบบ

• สามารถใช้การคิดเชิงระบบในบริบทของงานด้านระบาดวิทยาและการควบคุมโรค

• สามารถใช้เครื่องมือในการจัดการเชิงระบบในการเพิ่มศักยภาพของระบบบริการสุขภาพเพื่อตอบสนองต่อภาระโรคต่างๆ โดยเฉพาะการจัดการภาวะฉุกเฉินด้านสาธารณสุข และการสร้างขีดความสามารถของประเทศไทยในการปรับตัวของระบบสุขภาพให้มีประสิทธิผล ประสิทธิภาพ และเป็นธรรม

• ประเมินบริการด้านสุขภาพและกลยุทธ์การจัดการขีดความสามารถโดยใช้มุมมองเชิงระบบได้

• สื่อสารการวิเคราะห์ปัญหาด้วยการคิดเชิงระบบกับผู้มีส่วนได้ส่วนเสียที่หลากหลายอย่างมีประสิทธิภาพ

แผนการสอน (Course Outline)

บทที่ 1 (Section 1): แนะนำกระบวนการคิดเชิงระบบ (Introduction to Systems Thinking)

• ทำความเข้าใจกระบวนการคิดเชิงระบบ พื้นฐานและหลักการของการคิดเชิงระบบ แนะนำคำศัพท์พื้นฐานเกี่ยวกับระบบ ความสำคัญในการทำความเข้าใจความซับซ้อนในงานด้านสาธารณสุข และวิธีการเรียนรู้จากหลักฐานในโลกที่ซับซ้อน

• อภิปรายบทบาทของการคิดเชิงระบบในกระบวนการแก้ปัญหาและการตัดสินใจในระบบสุขภาพ

• แนะนำการคิดเชิงระบบและระบบสุขภาพในฐานะระบบซับซ้อนที่ปรับตัวได้ รวมทั้งประเด็นที่น่าสนใจสำหรับการประยุกต์ใช้ในการจัดการระบบสุขภาพ

• อธิบายจุดคาดงัดภายในระบบซึ่งการสร้างการเปลี่ยนแปลงเพียงเล็กน้อยสามารถสร้างการเปลี่ยนแปลงที่สำคัญได้

บทที่ 2 (Section 2): กระบวนการคิดเชิงระบบและการควบคุมโรค (Systems Thinking and Epidemic Control)

• ทำความเข้าใจการเปลี่ยนแปลงของโรคในบริบทของการจัดการเชิงระบบ

• ความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับการใช้วิธีการด้านวิทยาระบบสุขภาพร่วมกับวิธีการด้านระบาดวิทยาในกระบวนการควบคุมโรค

• แนะนำการประยุกต์ใช้การคิดเชิงระบบในการตอบสนองต่อการระบาดของโรค ศักยภาพในการใช้งานเครื่องมือของการคิดเชิงระบบในงานด้านสาธารณสุข รวมถึงระบาดวิทยาและการควบคุมการแพร่ระบาด

• การสร้างแบบจำลองทางระบาดวิทยาเพื่อใช้ในการเฝ้าระวังโรค ภาพรวมของการสร้างแบบจำลองพลวัตระบบซึ่งเป็นเครื่องมือสำคัญในการคิดเชิงระบบ

• บทบาทของการสร้างแบบจำลองตัวแทนในการวิจัยทางระบาดวิทยา และศักยภาพของแบบจำลองตัวแทนในการปรับปรุงความเข้าใจของเราเกี่ยวกับพลวัตที่ซับซ้อนของโรคระบาด

• การใช้ความคิดเชิงระบบในการจัดการขีดความสามารถด้านการดูแลสุขภาพในช่วงเกิดเหตุฉุกเฉิน และวิธีการใช้การคิดเชิงระบบในทางปฏิบัติในช่วงที่มีการระบาดของโรคกรณีศึกษา

• การใช้ระบบเฝ้าระวังทางสาธารณสุขและการประยุกต์ใช้การคิดเชิงระบบในการจัดการขีดความสามารถของระบบสุขภาพ

• กรณีศึกษา

บทที่ 3 (Section 3): กระบวนการคิดเชิงระบบและการควบคุมโรค (Systems Thinking and Health Care Capacity Management

• การวิเคราะห์ความสามารถในการดูแลสุขภาพเป็นส่วนหนึ่งของระบบสุขภาพ

• ภาพรวมของการประยุกต์ใช้การคิดเชิงระบบกับระบบสุขภาพ รวมถึงการจัดการขีดความสามารถของระบบสุขภาพซึ่งเป็นระบบซับซ้อนที่ปรับตัวที่ได้

• แนวทางของระบบในการวางแผนและเพิ่มประสิทธิภาพด้านการดูแลสุขภาพ

• จุดแข็งของการใช้การคิดเชิงระบบกับการจัดการระบบบริบาลสุขภาพ กรณีศึกษา: แนวทางเชิงระบบในการจัดการขีดความสามารถด้านการดูแลสุขภาพในการระบาดของโรค

• การวางแผนกำลังการผลิตและการเพิ่มประสิทธิภาพของระบบที่สามารถนำไปใช้กับการจัดการขีดความสามารถของระบบบริบาลสุขภาพ

• การสร้างแบบจำลองของระบบบริบาลสุขภาพสำหรับการทำความเข้าใจการใช้การคิดเชิงระบบในการจัดการขีดความสามารถระบบบริบาลสุขภาพ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในช่วงที่มีการระบาดของโรค

• กรณีศึกษา

บทที่ 4 (Section 4): เครื่องมือของกระบวนการคิดเชิงระบบสำหรับการควบคุมโรค (Tools and Techniques in Systems Thinking for Epidemic Control)

• ความรู้เบื้องต้นเกี่ยวกับเครื่องมือของกระบวนการคิดเชิงระบบ: แผนภาพเชิงสาเหตุ (causal loop diagram; CLD) แผนภาพการสะสมและการไหล (stock and flow diagram; SFD) แบบจำลองพลวัตระบบ (system dynamics model)

• การประยุกต์ใช้เครื่องมือการคิดเชิงระบบในเชิงปฏิบัติในระบาดวิทยาและการจัดการศักยภาพด้านการดูแลสุขภาพ

• ให้ข้อมูลเบื้องต้นเกี่ยวกับแบบจำลองไดนามิกของระบบและวิธีการสร้างแบบจำลองเหล่านั้น

• การใช้แบบจำลองพลวัตระบบในการจัดการการไหลของผู้ป่วย ซึ่งเป็นส่วนสำคัญของการจัดการขีดความสามารถด้านการดูแลสุขภาพ รวมถึงงานด้านระบาดวิทยาและการควบคุมโรค

• กรณีศึกษา

บทที่ 5 (Section 5): การบูรณาการกระบวนการคิดเชิงระบบในการควบคุมโรคและการจัดการขีดความสามารถของระบบบริบาลสุขภาพ (Integrating Systems Thinking in Disease Control and Health Care Capacity Management)

• การสร้างความสมดุลระหว่างกลยุทธ์การควบคุมโรคกับขีดความสามารถของระบบสุขภาพ

• การประเมินความสัมพันธ์ระหว่างภาระโรคและทรัพยากรด้านการดูแลสุขภาพ

• การวางแผนและการจัดการแบบบูรณาการในระบบการดูแลสุขภาพ ความสำคัญของการวางแผนและการจัดการแบบบูรณาการในระบบการดูแลสุขภาพ

• บทบาทของการคิดเชิงระบบในการออกแบบนโยบายสุขภาพและการฝึกอบรมการวิจัย นัยสำหรับการควบคุมโรคและการจัดการขีดความสามารถของระบบสุขภาพ

• การใช้ศักยภาพของเครื่องมือของการคิดเชิงระบบในด้านสาธารณสุขสำหรับการควบคุมโรค

• กรณีศึกษา

บทที่ 6 (Section 6): โอกาสในอนาคตของการประยุกต์ใช้กระบวนการคิดเชิงระบบสำหรับการควบคุมโรคและการจัดการระบบบริบาลสุขภาพ (Future of Systems Thinking in Epidemiology and Health Care)

• แนวโน้มและความท้าทายในการประยุกต์การคิดเชิงระบบสำหรับการควบคุมโรคและการจัดการระบบบริบาลสุขภาพ

• การคิดเชิงระบบในยุคดิจิทัลด้านสุขภาพและการควบคุมโรคที่ขับเคลื่อนด้วยข้อมูล บทบาทของข้อมูลดิจิทัลและการควบคุมโรคที่ขับเคลื่อนด้วยข้อมูลสำหรับการดูแลสุขภาพและการแพทยrในอนาคต

• การคิดเชิงระบบที่เพื่อพัฒนาการวิจัยและการปฏิบัติงานด้านสุขภาพ โดยเฉพาะที่เกี่ยวข้องกับงานด้านระบาดวิทยา

• ความจำเป็นของการใช้การคิดเชิงระบบเพื่อพัฒนาระบบสุขภาพอย่างยั่งยืน