การคิดเชิงระบบ (Systems Thinking) คือแนวคิดและเครื่องมือในการทำความเข้าใจและแก้ปัญหาในระบบซับซ้อน (complex systems) และมีพลวัต (dynamics) ผ่านกระบวนการคิดใน 3 ลักษณะ คิดลึก คือ การทำความเข้าถึงรากของปัญหา โดยเครื่องมือหลักคือ Iceberg model (แบบจำลองภูเขาน้ำแข็ง) และ Ladder […]
หลังจากที่เราใช้เครื่องมือต่างๆ ของการคิดเชิงระบบ เพื่อทำความเข้าใจระบบแล้ว ขั้นตอนต่อไปก็คือการหาจุดคานงัด (Leverage point) ในการแก้ปัญหา ซึ่งก็คือจุดที่ใช้แรงน้อยที่สุดแต่ได้ผลลัพธ์สูงสุด อย่างที่อาร์คิมิดิส บิดาวิชาสถิตยศาสตร์ (Statics) ผู้คิดค้นนวัตกรรมเครื่องจักรกลหลายชิ้น รวมทั้งอุปกรณ์เครื่องทุ่นแรงที่ยังใช้งานอยู่จนถึงปัจจุบันได้กล่าวไว้ว่า “หากหาจุดที่เหมาะสม หาจุดคานงัดที่ถูกจุด งานยกก้อนหินก็ไม่ใช่เรื่องยาก” จุดคานงัดของระบบคืออะไร? Donella Meadows นักสิ่งแวดล้อมชาวอเมริกันได้ให้คำแนะนำในการหาจุดคาดงัดไว้ในหนังสือThinking in Systems: A Primer โดยลิสต์ดังกล่าวเรียงจากผลกระทบที่น้อยไปมาก […]
นักแก้ปัญหาหรือนวัตกรที่ดีจะต้องเลือกใช้วิธีการแก้ปัญหาให้เหมาะกับประเภทของปัญหา เพื่อที่เราจะได้ไม่แก้ไขปัญหาด้วยวิธีที่ไม่เหมาะสมตามคำพังเพยฝรั่งที่ว่า “สำหรับผู้ที่ถนัดใช้ค้อนแล้ว ทุกอย่างจะเป็นตะปู” หรือตามคำพังเพยไทยที่ว่า“ขี่ช้างจับตั๊กแตน” แล้วการคิดเชิงระบบนั้นเหมาะกับปัญหาแบบไหนกัน? ก่อนที่จะตอบคำถามนี้ มาดูกันก่อนว่าปัญหานั้นมีแบบไหนบ้าง ปัญหาเรียบง่าย (Simple problem) เช่น การทำอาหารตามสูตร ปัญหาประเภทนี้จะไม่มีตัวแปรที่ทำให้ผลลัพธ์ออกมาได้ไม่ดี สิ่งสำคัญคือการมีสูตรที่ดี และการทำตามสูตรเป๊ะๆ โดยไม่ต้องมีความเชี่ยวชาญอะไรเป็นพิเศษ ก็จะทำให้ได้อาหารออกมาดีแบบเป๊ะๆ ทุกครั้งเช่นกัน ปัญหายุ่งยาก […]
การคิดเชิงระบบ (Systems thinking) เป็นทั้งวิธีคิดและชุดเครื่องมือที่ช่วยให้เราเข้าใจสถานการณ์และสามารถแก้ไขปัญหาได้ดีขึ้นผ่านการมองอย่างเชื่อมโยงเป็นระบบ ช่วยให้เรามองโลกในมุมใหม่ผ่านเป้าหมาย บริบท ความเชื่อมโยง และพฤติกรรมของระบบ เพื่อให้ได้ข้อมูลเชิงลึกและความเข้าใจในมุมใหม่ๆ ที่เราจะไม่เห็นหากใช้การมองอย่างแยกส่วน ก่อนที่จะพูดถึงการคิดเชิงระบบและการประยุกต์ใช้การคิดเชิงระบบในการแก้ไขปัญหาในรายละเอียด มาดูกันก่อนว่าระบบคืออะไร? ระบบคืออะไร? ระบบคือการเชื่อมโยงกันขององค์ประกอบย่อยเพื่อบรรลุวัตถุประสงค์บางอย่าง ระบบมีองค์ประกอบ 3 อย่าง ได้แก่ องค์ประกอบย่อย(elements) เช่น […]
ไอน์สไตน์ได้กล่าวไว้ว่า “We can’t solve problems by using the same kind of thinking we used when we created them” หรือแปลเป็นไทยได้ว่า “เราไม่สามารถแก้ปัญหาโดยใช้วิธีคิดแบบเดิมๆ […]
